معرفی ساختمان سنتور

معرفی ساختمان سنتور

سنتور یک ساز ذوزنقه شکل است که از چوب و فلز ساخته می‌شود. نوازنده سنتور برای نواختن، ضلع بزرگتر ساز را روبروی خود قرار می‌دهد و سر مضراب‌های چوبی را با نمد می‌پوشاند، سپس با مضراب به سیم‌ها ضربه می‌زند تا صدا تولید شود. ساز سنتور از اجزای مختلف با ویژگی‌های خاص تشکیل شده است که در ادامه ابتدا به تاریخچه این ساز و سپس به معرفی تک تک اجزای آن می‌پردازیم.

تاریخچه ساز سنتور

سنتور یک ساز ذوزنقه شکل است که از چوب و فلز ساخته می‌شود. نوازنده سنتور برای نواختن، ضلع بزرگتر ساز را روبروی خود قرار می‌دهد و سر مضراب‌های چوبی را با نمد می‌پوشاند، سپس با مضراب به سیم‌ها ضربه می‌زند تا صدا تولید شود. ساز سنتور از اجزای مختلف با ویژگی‌های خاص تشکیل شده است که در خرید سنتور مهم هستند و ما  در ادامه ابتدا به تاریخچه این ساز و سپس به معرفی تک تک اجزای آن می‌پردازیم.

ساز خوش صدای سنتور یکی از کهن‌ترین و قدیمی‌ترین ساز‌های ایرانی است که قدمت آن به ۵۵۹ پیش از میلاد بازمی گردد و نشانه‌هایی از این ساز بر سنگ ‌تراشی‌های آشور و بابلیان پیدا شده است. شواهد نشان می‌دهد که ایرانی‌ها قبل از ظهور اسلام با این ساز آشنا بودند؛ سپس رفته رفته و با گذر زمان ساز پیشرفت و به کشور‌های دیگر نیز راه پیدا کرد. ابوالحسن علی ابن حسین مسعود، تاریخ نگار نامدار و نویسنده کتاب مروج الذهب در شرح اوضاع موسیقی در زمان ساسانیان نام سنتور (سنطور) را در بین ساز‌های متداول ایرانی آورده است.

ساخت این ساز خوش صدا را به فیلسوف نظریه پرداز و موسیقیدان بزرگ ابونصر فارابی (متوفای ۹۵۰ میلادی) نسبت داده اند. با این حساب این ساز عمری افزون بر هزارسال دارد.

:به نقل از ویکی پدیا

فارابی در کتاب احصاء العلوم در تعریف موسیقی می‌گوید:"علم موسیقی به‌طور کلی، از شناختن انواع الحان و آنچه الحان از آن‌ها تألیف می‌شود بحث می‌کند و روشن می‌سازد که الحان برای چه غرض‌هایی تألیف می‌شوند و چگونه باید تألیف شوند و بر چه حالی باید باشند تا تأثیر آن‌ها بیشتر و دلنشین تر گردد. کتاب موسیقی کبیر شاهکار فارابی در علم موسیقی است که با ترجمه آذرتاش آذرنوش برگردان شده‌است. به گفته دکتر عبدالامیر سلیم این کتاب عظیم‌ترین کار دوره اسلامی در زمینه موسیقی است. کارادیوو بیان می‌دارد که دراویش مولوی نغمه‌ها و نواها و آهنگ‌های باستانی را که با خواندن اشعار مولانا همواره زمزمه می‌کردند و همیشه در زهن داشته‌اند و می‌خوانند همگی منتسب به فارابی است. فارابی در این کتاب سعی کرده‌است که آرای پیشینیان در مورد موسیقی را جمع‌آوری کند. فارابی نخستین کسی است که نام خنیاگر معروف دربار خسرو پرویز را به جای باربد، به صورت درست یعنی فهلبذ ضبط کرده‌است. وی در موسیقی کبیر از دو نوع تنبور بغدادی و خراسانی نیز سخن می‌گوید. او همچنین از ساز شاه رود و شکل آن سخن می‌گوید. فارابی زمانی که شاهرود را توضیح می‌دهد از فاصله پنجم (پرده پنجم) نیز سخن گفته‌است.[۲۳]

انواع ساز سنتور

این ساز در ابعاد و اندازه‌های مختلف ساخته می‌شود که تفاوت آن‌ها فقط در زیر و بم بودن صدای آن‌ها است. انواع سنتور عبارتند از:

• سنتور مرسوم سل کوک سنتور معمول که برای آموزش هم از آن استفاده می‌شود سنتور سل کوک است که دارای دو ردیف نه تایی خرک در طرفین صفحه است. نت “دو” در آن همصدا با “دو” دیاپازون است.
• سنتور لا کوک این ساز نیز دارای دو ردیف ۹ تایی خرک در طرفین است، ولی ابعاد آن نسبت به ساز سل کوک کمی کوچک‌تر است. این ساز در دسته ساز‌های انتقالی قرار می‌گیرد و نت “دو” در آن همصدا با “ر” دیاپازون است و در هنگام نت نویسی باید برای آن یک پرده پایین‌تر نت نویسی کرد. این ساز برای گروه نوازی‌ها مناسب است.
• سنتور باس سنتور باس دارای یک جعبه صوتی بزرگ‌تر از سنتور معمولی است. سیم‌های سنتور باس دارای روکش فلزی در ضخامت‌های مختلف هستند و از روی هر خرک دو الی سه سیم عبور می‌کند. صدای این ساز یک اکتاو بم‌تر از سنتور معمولی است.
• سنتور کروماتیک این ساز بیشتر برای گروه نوازی‌های بزرگ استفاده می‌شود. ابعاد آن برابر با وسعت سنتور معمولی است، ولی خرک‌های بیشتری برای ایجاد نیم پرده و ربع پرده دارد. نت نویسی سنتور کروماتیک با کلید سل است و ۳۰ خرک بزرگ و کوچک برای ایجاد ۴۱ صدا روی صفحه دارد.
• سنتور کروماتیک بم این ساز با ساختار سنتور کروماتیک یک چهارم درست (شامل ۸ صدا)، از طرف ضلع بزرگ‌تر خرک‌هایی اضافه دارد و این صدا‌ها با کلید فا خط چهارم نت نویسی می‌شوند. این ساز جمعا دارای ۳۵ خرک برای ایجاد ۳۵ صدا است؛ و البته در قسمت صدا‌های بالا چند خرک کمتر دارد.

منبع:معرفی ساز سنتور

اجزای تشکیل دهنده سنتور

اجزای تشکیل دهنده سنتور

همانطور که در مقاله قبلی "راهنمای خرید سنتور" به اجزای تشکیل دهنده سنتور اشاره کردم، در این مقاله نیز قصد داریم که اجزای تشکیل دهنده سنتور را دقیق تر مورد بررسی قرار دهیم. شاید براتون سوال باشه که چرا روی این تایپ مقاله فوکوس زیادی داریم!؟ خب دلیلش اینکه با توجه به وضعیت معیشتی الان کسی نمیخواد کلی هزینه کنه و سنتور خوبی دستش نرسه، یعنی ما فقط داریم گوشزد می کنیم که چه چیزهایی رو در خرید سنتور باید بهشون دقت کرد.

• جعبه صوتی جعبه صوتی از چهار وجه شامل صفحه رو و زیر و کلاف‌های جانبی ساخته شده است. ضلع بزرگتر ذوزنقه معمولا ۹۰ و ضلع کوچک آن حدود ۳۶ سانتی متر است. کلاف‌های جانبی دارای ارتفاع ۶ و قاعده ۲۶ سانتی متر هستند. این ساز را از چوب‌های محکم مانند گردو، آزاد و فوفل ساخته می‌شود و مرغوب‌ترین قسمت چوب را برای صفحه رو انتخاب می‌کنند؛ زیرا بیشترین فشار بر این صفحه وارد می‌شود.
• پل‌ها داخل جعبه ساز بین صفحه رو و زیر پل‌هایی استوانه‌ای شکل به قطر حدود نیم تا یک سانتی‌متر نصب می‌کنند تا فشار وارد بر صفحه رو را تحمل و از نشست صفحه جلوگیری کنند. پل ها علاوه بر آن بر ایجاد تعادل و کیفیت صدای ساز نیز تاثیر می‌گذارند. محل اتصال و نصب این پل‌ها به نسبت موقعیت چوب متفاوت است و جالب است بدانید که در بعضی از سنتور‌ها که جعبه‌ی صوتی بزرگی دارند از پل‌های شانه‌ای استفاده می‌کنند
• خرک روی صفحه‌ی رو قطعه‌های کوچک چوبی و استوانه‌ای به ارتفاع ۲ و قطر یک و نیم سانتی متر نصب شده است. روی خرک شیاری برای نصب مفتول فلزی نصب می‌کنند. مفتول‌ها مانع تماس سیم با چوب و موجب شفاف شدن صدای ساز می‌شوند. سنتور دارای ۱۸ خرک است که ۹ خرک در سمت راست و ۹ خرک در سمت چپ قرار گرفته اند و از روی هر خرک ۴ سیم می‌گذرد که همصدا با هم کوک می‌شوند. بد نیست بدانید که معمولا خرک‌های طرف راست به اندازه ۲ میلی متر کوتاه‌تر از خرک‌های سمت چپ هستند تا سیم‌های طرف چپ بر سیم‌های سمت راست سوار باشند.
• شیطانک شیطانک دو قطعه باریک و چوبی به اندازه طول قاعده ذوزنقه است که در طرفین راست و چپ صفحه‌ی رویی نصب می‌شوند. بر روی سطح رویی شیطانک شیار‌های افقی کم عمقی به فاصله‌ی یک میلی متر و به تعداد سیم‌های سنتور برای عبور هر سیم ایجاد شده‌اند. همچنین در طول شیطانک شیاری وجود دارد که یک مفتول فلزی با قطر یک تا یک و نیم میلی متر از روی آن عبور کرده است.
• سیم گیر به تعداد سیم‌های ساز، ۷۲ مفتول فلزی در ردیف‌های چهارتایی در بدنه کلاف سمت چپ سنتور نصب می‌شود که نیمی از مفتول به داخل کلاف فرو می‌رود و نیمی دیگر به سمت بیرون است و یک سر سیم به آن گره می‌خورد.
• گوشی‌های ساز سنتور، این ساز خوش صدای ایرانی دارای ۷۲ میله از جنس فولاد یا فلزات ضد زنگ است که در بدنه کلاف سمت راست در ردیف‌های چهارتایی نصب می‌شوند. قسمت بیرونی این گوشی‌ها دارای یک سوراخ است که یک سر سیم داخل آن فرو می‌رود و اضافه سیم دور گوشی پیچیده می‌شود.
• سیم‌های ساز این ساز دارای ۷۲ سیم به قطر حدود چهاردهم است که ۳۶ سیم به رنگ زرد و از جنس مس یا برنج هستند و در گروه‌های ۴ تایی روی ۹ خرک سمت راست قرار می‌گیرند. ۳۶ سیم دیگر به رنگ سفید و فلز فنری هستند که در گروه‌های ۴ تایی روی ۹ خرک سمت چپ قرار می‌گیرند.
• مضراب ساز سنتور همانطور که در ابتدای مقاله گفته شد این ساز به کمک دو مضراب چوبی نواخته می‌شود. مضراب از سه قسمت زیر تشکیل شده است: سر مضراب: محل برخورد مضراب به سیم است که معمولا برای ایجاد یک صدای گرم و لطیف سر آن را با نمد می‌پوشانند. ساقه مضراب: ترکه‌ی باریکی بین حلقه و سر مضراب است. حلقه مضراب: حالت نیم دایره دارد و با انگشت‌های شست و سبابه و میانی دور حلقه را می‌گیرند.
• کلید کوک برای کوک کردن ساز از وسیله T شکل به نام آچار کوک یا کلید کوک استفاده می‌کنند. قسمتی از کلید که در دست قرار می‌گیرد ممکن است از جنس چوب یا پلاستیک باشد و در انتهای قسمت دیگر سوراخ کم عمقی به شکل تراش سر گوشی وجود دارد.
• کوک و وسعت صوتی سنتور سنتور این ساز زهی مضرابی دارای ۲۷ صدا در سه پوزیسیون است که در دستگاه‌های مختلف کوک مخصوص به خود را دارند. وسعت معمول صدای این ساز یک نت بیشتر از سه اکتاو است و اگر از پوزیسیون چهارم استفاده شود این وسعت بیشتر می‌شود.

منبع:معرفی ساز سنتور

اختلافات قیمت سنتور از تومان تا میلیون

اختلاف قیمت سنتور

سنتور یکی از سازهایی است که تقریبا 70 درصد علاقه مندان به موسیقی آن را می پسندند و به دنبال یادگیری آن هستند. زمانی که کسی قصد یادگیری سنتور می کند معمولا ابتدا آموزشگاه و یا استاد مناسب را پیدا میکند. زمانی که میخواهد سنتور لازم را تهیه کند به طور معمول سنتور را انتخاب میکند که استاد به او پیشنهاد می دهد. البته گاها دست به سرچ و گشت و گزار در اینترنت میشود... خب در نهایت تصمیم به خرید می گیرد.

چیزی که اینجا روشن میشود تفاوت های میلیونی قیمت سنتور است. مگر می شود یک سنتور با سنتور دیگر در این حد تفاوت قیمتی داشته باشند. اما باید به این نکته توجه داشت که سنتور نیز مانند سایر محصولات انواع مختلفی دارد و بسته به نوع آن قیمت متفاوتی نیز می گیرد. به عنونا مثال مدل لاکوک مانند سل کوک 9 خرکی است اما در مقایسه با سنتور سل کوک صدای زیرتری دارد و از نظر کوک نیز یک پرده بالاتر از سنتور سل کوک می‌شود. سنتورهای 10، 11 و 12 خرکی نیز از مدل‌های دیگر سنتور است که برای تک نوازی مناسبتر است.

اساتید موسیقی اعتقاد دارند که در خرید سنتور باید معیار اول سازنده ساز باشد اما آیا واسطه گران فروش آلات و ادوات موسیقی به سازندگان اصلی ساز اشاره می‌کنند؟ خب در اکثر موارد نه، ولی مراجع تخصصی و با اسم و رسم مانند ساز24 نام سازنده را به عنوان یکی از فاکتورهای مهم در مشخصات ساز معرفی می کنند. سنتورها معمولا مزین به مهر خالق آن هستند که به نوعی ضمانت کیفیت آن‌ها محسوب می‌شود. از برترین نوازندگان سنتور هم می‌توان به پرویز مشکاتیان، سیامک آقایی، ابوالحسن صبا و اردوان کامکار اشاره کرد.

قیمت سنتور باید معیار دوم خرید و فروش این ساز باشد. اگر سری به سایت‌های آنلاین فروش آلات و ادوات موسیقی مانند ساز24، دیجی کالا، دیوار و شیپور و ... بزنید، متوجه می شوید که از یک میلیون تومان تا سی میلیون قیمت‌ها در نوسان است. مثلا « بسته سنتور علیزاده یک مهر با قیمت 1350 هزار تومان در ساز24 به فروش می رسد. در مقابل سنتور پژوهشکده سنتور گوهر ویژه با قیمت 11 میلیون در این سایت خریداری شده است. البته نباید فراموش کرد که سنتورهای دست دومی نیز وجود دارند که افراد در سایت هایی مانند دیوار و شیپور آگهی می کنند و قیمت آنها به نسبت مناسب است اما آیا مورد اطمینان هستند؟ قطعا باید هنگام خرید خرید سنتورهای دست دوم دقت کنید که دچار تاب‌خوردن و انحنا از ناحیه صفحه زیرین شوند.

منبع: اختلاف میلیونی سنتورها

قیمت گذاری سنتور چگونه است؟

فلسفه قیمت گذاری سنتور چیست ؟

آیا تا به حال شما نیز به این فکر کرده بودید که چرا قیمت آلات موسیقی از جمله سنتور تا این حد دگرگون است؟ مثلا سنتور 11 خرک با چوب گردو چه تفاوتی با سنتور علیزاده دو مهر دارد که باید اختلاف قیمت 4 میلیون تومانی داشته باشند. یا به عنوان مثال سنتور علیزاده یک مهر با سنتور علیزاده دو مهر چه جذابیتی برای هنرآموز باید ایجاد کند که هنرآموز بخواهد به خاطر بالا بودن تعداد مهر هزینه بیشتری پرداخت کند. قطعا این اختلاف قیمت دلایل خاص خود را دارد از جمله صدای ساز، کیفیت متریال به کار برده شده در ساز، کوک ساز و ... در قیمت سنتور تاثیر مستقیم می گذارند.

در قیمت سنتور متریال به کار رفته شده از جمله جعبه رِزُنانس، جنس جعبه، گل روی جعبه، ضخامت صفحه و کف، شیطانک، گوشی و سیمگیر مهم هستند که به نسبت کیفیت آنها قیمت نیز تغییر می کند.

شاید برای شما نیز این واژه آشنا باشد: " صدای ساز یکدست است". یکدست بودن صدای ساز یعنی سازنده آن برای ساخت آن تلاش بسیار زیادی را متحمل شده است. زمانی که صدای ساز یکدست باشد یعنی ضخامت صفحه و جنس آن و محل پل گذاری با هم تناسب دارند و عدم این تناسب ایراد بسایر مهمی برای سنتور و نوازنده حرفه ای به حساب می آید. حجم صدای ساز بستگی به سلیقه شما دارد اما معمولا پیشنهاد می شود سازهای پرحجم را انتخاب نکنید (مخصوصا در سازهای ارزان). زیرا این حجم زیاد با کاهش ضخامت و کاهش تعداد پل و استفاده از چوب روشن قابل دستیابی است که خود این موارد برای اینکه یک سنتور، ضعیف محسوب شود کافیست. انتخاب صدا یک تخصص است که با تجربه به دست می¬آید بنابراین اگر نوآموز هستید و در این زمینه تجربه ای ندارید پیشنهاد می کنیم که حتما نظر استاد و کارشناس این حوزه رو جویا باشد.

چرا کوک ساز ممکن است در قیمت سنتور تاثیر گذار باشد؟ سازی که چندین بار کوک شده باشد ساز بهتری است و اگر کوک نشده حتما از کسی که توان و تخصص کوک کردن را داشته باشد بخواهید چند سیم را به صورت امتحانی دوباره کوک کند تا از کیفیت نگهداری کوک ساز مطمئن شوید. نکته دیگر اینکه هیچ گاه برروی یک سنتور حرفه¬ای صنایعی چون خاتم، معرق یا منبت روی صفحه ساز نمی¬بینید زیرا اینها باعث تضعیف صدا می¬شوند (به علت عدم یکدستی صفحه).

خب قطعا شما مانند من متوجه شدید که اختلاف قیمت سنتور A با سنتور B در چیست.

منبع: قیمت سنتور

خرک سنتور چیست ؟

اهمیت خرک سنتور چیست؟

اگر کسی با سنتور آشنایی نسبی هم داشته باشد احتمالا واژه خرک برای اون واژه آشنایی است. به عنوان مثال سنتور 12 خرک موسوی، سنتور 9 خرک علیزاده، سنتور یازده خرک و .... ولی اهمیت خرک در سنتور چیست و چرا زمانی که قصد خرید سنتور را داریم باید به تعداد خرک آن اهمیت دهیم.

خرک سنتور چیست؟

خرک سنتور دومدل دارد.یکی هفتی-هشتی و یکی گرد.چوب ان عمدتا گردو اما برخی از چوبهای رز به دلیل سختی ان استفاده میکنند.خرک وسیله ارتباط سیم باصفحه و پلها میباشد. خرک سنتوز باعث میشود که ارتعاش سیم ها به صفحه منتقل شود. قطعا در ساز سنتور هرچه تعداد خرک ها بیشتر باشند وسعت ساز سنتور هم به لحاظ تعداد نت بیشتر است. به همین دلیل برای اینکه بتوان بدون تغییر دادن کوک، دستگاه ها و گام های بیشتری را نواخت از سنتورهایی با تعداد خرک بیشتر استفاده میشود. اما میتوانیم بگوییم که رایج ترین سنتورها، سنتورهای نه خرک و پس از آن دوازده خرک هستند.

سنتورها با چه تعداد خرکی رایج ترند؟

سنتورهای دوزاده خرک و نه خرک معمولا رایج تر از سنتورهای دیگرند. زیرادر دهه های گذشته بیشتر نوازندگانی که آهنگها و تصنیف های بزمی را مینواخته اند از ساز دوازده خرک استفاده کرده اند به دلیل اینکه با این ساز میتوانند بنا بر نیاز مجلس در دستگاههای مختلف بنوازند و چون اکثر نوازندگان را آقایان تشکیل میداده اند، ساز دوازده خرک که اکثرا می کوک است یعنی سه نت از سنتور سل کوک بم تر است این امکان را میدهد که خود نوازنده بتواند با آن زمزمه کند، در واقع سنتور می کوک بهترین جایگاه را برای صدای خواننده مرد داراست. اما به دلیل اینکه از دوره ی استاد صبا آموزش سنتور با سنتور نه خرک سل کوک صورت گرفت و پس از آن هم اساتید بزرگ سنتور، این سنتور را به عنوان سنتور استاندارد برگزیدند امروزه سنتور نه خرک سل کوک به عنوان سنتور استاندارد شناخته شده و آموزش سنتور و نوازندگی توسط این سنتور انجام می گردد.

منبع: خرک سنتور چیست؟