تار یا سه تار؟ ساختمان آنها چه تفاوتی دارد؟

صنعت و ساختمان ساز

اگر شما نیزا ز جمله علاقه مندان به تار و سه تار هستید و قصد خرید تار یا خرید سه تار را دارید، پیشنهاد می کنم حتما این مقاله را بخوانید تا با ساختمان این ساز ها آشنا شوید. انتخابی شفاف داشته باشید. تار و سه تار هر دو از دسته سازهای زهی زخمه ای (یا زهی مضرابی) به حساب می‌آیند، با این تفاوت که سه تار با ناخن (انگشت سبابه دست راست) نواخته می‌شود اما تار را بوسیله یک مضراب فلزی که بخش انتهایی آن از موم عسل طبیعی ساخته می‌شود (تا به تناسب راحتی دست نوازنده تغییر شکل دهد) می‌نوازند. هر دوی این سازها به نوعی ریشه در ساز ایرانی و باستانی بربت (که بعدها “عود” اعراب و “لوت” اروپایی‌ها از روی آن ساخته شد) دارند، به این معنا که از یک کاسه تشدید صوت (کاسه رزنانس)، یک دسته (شامل بخشی اصلی و سردسته) و سیم‌هایی که بر روی دسته و کاسه کشیده شده‌اند بعنوان اجزای اصلی تشکیل می‌شوند.

در تار امروزی شاهد شش سیم بصورت جفت هستیم که هر دو سیم مجاور اکثر اوقات مشابه هم کوک می‌شوند، سه تار امروزی نیز چهار سیم دارد. حالت امروزی سه تار را از لحاظ شیوه پرده‌بندی و کوک شبیه به تار می‌دانند، گرچه تعداد پرده‌ها در سه تار ۲۶ (یکی از پرده‌ها زیر شیطانک بسته می‌شود) و در تار ۲۸ تا است. محدوده صوتی ای که بر گستره سیم‌های هر دو ساز قابل اجرا است حدود دو و نیم اکتاو است. جالب است بدانید که در گذشته این باور وجود داشته که صداهای بیش از حد زیر یا بم، با طبع انسان در تضاد است و باعث ایجاد تشویش و اضطراب یا خستگی و افسردگی می‌شود، و محدوده صوتی سازهای تار و سه تار را بر همین اساس در یک رنج سه اکتاوی (حدوداً رنج صدای انسان‌ها) که مطبوع تلقی می‌شده تنظیم کرده‌اند. استاد محمدرضا لطفی ساز تار را از نظر وسعت و بیان شایسته برای اجرای موسیقی ایرانی از همه سازها کامل‌تر می‌داند و بدنبال آن به سه تار بعنوان کامل‌ترین ساز ایرانی بعد از تار اشاره می‌کند.

تفاوت‌های ساختاری تار و سه تار باعث اختلاف در شکل و ابعاد و به تبع آن، تفاوت در صدای این دو ساز می‌شود. نخستین تفاوتی که به چشم می‌آید، شکل و اندازه کاسه است. کاسه تار دو بخش شبیه به دو دل روبروی هم دارد که سطح رویی‌ آن باز است و بر رویش پوست کشیده می‌شود. بخش بزرگ‌تر را “کاسه” و بخش کوچک‌تر را “نقاره” می‌نامند. در مقابل، کاسه گلابی‌شکل سه تار فقط یک بخش دارد (تماماً از جنس چوب، پوستی بر روی آن کشیده نشده است) و کوچکی آن باعث ظرافت و سبک‌تر بودن سه تار نسبت به تار می‌شود. دسته تار نیز نسبت به دسته سه تار قدری پهن‌تر است. در بالای دسته تار جعبه گوشی وجود دارد که گوشی‌های نسبتاً بزرگ جهت کوک کردن سیم‌ها در آن قرار دارند، اما سه تار فاقد جعبه گوشی است و گوشی‌های چهارگانه آن، در انتهای دسته به خود آن متصل هستند. مجموعه این تفاوت‌ها باعث می‌شود تار نسبت به سه تار سنگین‌تر باشد و صدایی حجیم‌تر و طنینی بم‌تر داشته باشد.

منبع:تار یا سه تار

خرید سه تار | بخش اول

راهنمای خرید سه تار

صنعت و ساختمان سه تار

سلیقه در پرداخت چوب: سه تار در مراحل مختلف مورد پرداخت با رنده، سمباده، لیسه و … قرار می­گیرد که کیفیت پرداخت، نشان از حوصله و سلیقه سازنده می­باشد.

کیفیت رنگرزی: سازندگان مختلف ممکن است روشهای زیادی برای رنگرزی انتخاب کنند مانند لاک الکل، سیلر و …، که نوع رنگرزی و سلیقه در این مورد می تواند درصدای سه تار و فاکتور قیمت در خرید سه تار تاثیر بگذارد. (مثلا رنگهای پوشاننده میتواند جلوی ارتعاش الیاف چوب را بگیرد) البته رنگ در ظاهر زیبای سه تار بسیار موثر است.

انضباط و چینش گوشی­ها و کیفیت خرک و پرده: چیدمان و کیفیت گوشیها از سلیقه در سوراخکاری و بُرقو زدن مناسب حکایت دارد و گوشی های خوش تراش هم به صدای سه تار کمک می­کند و هم در نگهداری کوک موثر است. طراحی مناسب خرک در خوش صدایی سه تار بسیار موثر است که دست ساز بودن آن می­تواند یک مزیت به شمار رود. جنس پرده و چیدمان منظم و کوک دقیق از پارامترهای بسیار مهمی است که از تخصص سازنده حکایت دارد.

کیفیت چسباندن کاسه و دسته و ترکه: یکی از قسمتهای مهم در ساخت سه تار، سرهم کردن اجزای ساز و چسباندن قسمتهای مختلف آن است. زیبایی در اتصال اجزا، هم نشان از سلیقه سازنده دارد و هم می­تواند به ایجاد صدایی متناسب کمک کند.

رعایت اندازه­ها و الگوها و وزن استاندارد: در ساخت سه تار بر حسب اینکه چه الگویی مورد طراحی واقع شده است، استانداردهایی وجود دارد. مثلا قطر دسته، صفحه، ابعاد کاسه و … . از جزئیات مهم، فاصله سیم از دسته و فاصله سیم­ها از یکدیگر است. یک نکته ظریف، میزان بودن جاییست که در آن مضراب به سیم برخورد می­کند که رعایت این نکات به ظرافت سه تار می­افزاید. در برخی از سه تار ها وزن زیاد به معنی ضخامتهای نامناسب صفحه و کاسه یا خیس بودن چوب آن است. و در برخی، سبک بودن زیاد سه تار ها به معنی پوک بودن چوب و یا ضعیف بودن آن است که این به تجربه به دست می­آید و با مقایسه با صدای ساز اعتبار پیدا می­کند.

منبع: معیارهای ارزیابی سه تار

اختلافات قیمت سنتور از تومان تا میلیون

اختلاف قیمت سنتور

سنتور یکی از سازهایی است که تقریبا 70 درصد علاقه مندان به موسیقی آن را می پسندند و به دنبال یادگیری آن هستند. زمانی که کسی قصد یادگیری سنتور می کند معمولا ابتدا آموزشگاه و یا استاد مناسب را پیدا میکند. زمانی که میخواهد سنتور لازم را تهیه کند به طور معمول سنتور را انتخاب میکند که استاد به او پیشنهاد می دهد. البته گاها دست به سرچ و گشت و گزار در اینترنت میشود... خب در نهایت تصمیم به خرید می گیرد.

چیزی که اینجا روشن میشود تفاوت های میلیونی قیمت سنتور است. مگر می شود یک سنتور با سنتور دیگر در این حد تفاوت قیمتی داشته باشند. اما باید به این نکته توجه داشت که سنتور نیز مانند سایر محصولات انواع مختلفی دارد و بسته به نوع آن قیمت متفاوتی نیز می گیرد. به عنونا مثال مدل لاکوک مانند سل کوک 9 خرکی است اما در مقایسه با سنتور سل کوک صدای زیرتری دارد و از نظر کوک نیز یک پرده بالاتر از سنتور سل کوک می‌شود. سنتورهای 10، 11 و 12 خرکی نیز از مدل‌های دیگر سنتور است که برای تک نوازی مناسبتر است.

اساتید موسیقی اعتقاد دارند که در خرید سنتور باید معیار اول سازنده ساز باشد اما آیا واسطه گران فروش آلات و ادوات موسیقی به سازندگان اصلی ساز اشاره می‌کنند؟ خب در اکثر موارد نه، ولی مراجع تخصصی و با اسم و رسم مانند ساز24 نام سازنده را به عنوان یکی از فاکتورهای مهم در مشخصات ساز معرفی می کنند. سنتورها معمولا مزین به مهر خالق آن هستند که به نوعی ضمانت کیفیت آن‌ها محسوب می‌شود. از برترین نوازندگان سنتور هم می‌توان به پرویز مشکاتیان، سیامک آقایی، ابوالحسن صبا و اردوان کامکار اشاره کرد.

قیمت سنتور باید معیار دوم خرید و فروش این ساز باشد. اگر سری به سایت‌های آنلاین فروش آلات و ادوات موسیقی مانند ساز24، دیجی کالا، دیوار و شیپور و ... بزنید، متوجه می شوید که از یک میلیون تومان تا سی میلیون قیمت‌ها در نوسان است. مثلا « بسته سنتور علیزاده یک مهر با قیمت 1350 هزار تومان در ساز24 به فروش می رسد. در مقابل سنتور پژوهشکده سنتور گوهر ویژه با قیمت 11 میلیون در این سایت خریداری شده است. البته نباید فراموش کرد که سنتورهای دست دومی نیز وجود دارند که افراد در سایت هایی مانند دیوار و شیپور آگهی می کنند و قیمت آنها به نسبت مناسب است اما آیا مورد اطمینان هستند؟ قطعا باید هنگام خرید خرید سنتورهای دست دوم دقت کنید که دچار تاب‌خوردن و انحنا از ناحیه صفحه زیرین شوند.

منبع: اختلاف میلیونی سنتورها

قیمت گذاری سنتور چگونه است؟

فلسفه قیمت گذاری سنتور چیست ؟

آیا تا به حال شما نیز به این فکر کرده بودید که چرا قیمت آلات موسیقی از جمله سنتور تا این حد دگرگون است؟ مثلا سنتور 11 خرک با چوب گردو چه تفاوتی با سنتور علیزاده دو مهر دارد که باید اختلاف قیمت 4 میلیون تومانی داشته باشند. یا به عنوان مثال سنتور علیزاده یک مهر با سنتور علیزاده دو مهر چه جذابیتی برای هنرآموز باید ایجاد کند که هنرآموز بخواهد به خاطر بالا بودن تعداد مهر هزینه بیشتری پرداخت کند. قطعا این اختلاف قیمت دلایل خاص خود را دارد از جمله صدای ساز، کیفیت متریال به کار برده شده در ساز، کوک ساز و ... در قیمت سنتور تاثیر مستقیم می گذارند.

در قیمت سنتور متریال به کار رفته شده از جمله جعبه رِزُنانس، جنس جعبه، گل روی جعبه، ضخامت صفحه و کف، شیطانک، گوشی و سیمگیر مهم هستند که به نسبت کیفیت آنها قیمت نیز تغییر می کند.

شاید برای شما نیز این واژه آشنا باشد: " صدای ساز یکدست است". یکدست بودن صدای ساز یعنی سازنده آن برای ساخت آن تلاش بسیار زیادی را متحمل شده است. زمانی که صدای ساز یکدست باشد یعنی ضخامت صفحه و جنس آن و محل پل گذاری با هم تناسب دارند و عدم این تناسب ایراد بسایر مهمی برای سنتور و نوازنده حرفه ای به حساب می آید. حجم صدای ساز بستگی به سلیقه شما دارد اما معمولا پیشنهاد می شود سازهای پرحجم را انتخاب نکنید (مخصوصا در سازهای ارزان). زیرا این حجم زیاد با کاهش ضخامت و کاهش تعداد پل و استفاده از چوب روشن قابل دستیابی است که خود این موارد برای اینکه یک سنتور، ضعیف محسوب شود کافیست. انتخاب صدا یک تخصص است که با تجربه به دست می¬آید بنابراین اگر نوآموز هستید و در این زمینه تجربه ای ندارید پیشنهاد می کنیم که حتما نظر استاد و کارشناس این حوزه رو جویا باشد.

چرا کوک ساز ممکن است در قیمت سنتور تاثیر گذار باشد؟ سازی که چندین بار کوک شده باشد ساز بهتری است و اگر کوک نشده حتما از کسی که توان و تخصص کوک کردن را داشته باشد بخواهید چند سیم را به صورت امتحانی دوباره کوک کند تا از کیفیت نگهداری کوک ساز مطمئن شوید. نکته دیگر اینکه هیچ گاه برروی یک سنتور حرفه¬ای صنایعی چون خاتم، معرق یا منبت روی صفحه ساز نمی¬بینید زیرا اینها باعث تضعیف صدا می¬شوند (به علت عدم یکدستی صفحه).

خب قطعا شما مانند من متوجه شدید که اختلاف قیمت سنتور A با سنتور B در چیست.

منبع: قیمت سنتور

خرک سنتور چیست ؟

اهمیت خرک سنتور چیست؟

اگر کسی با سنتور آشنایی نسبی هم داشته باشد احتمالا واژه خرک برای اون واژه آشنایی است. به عنوان مثال سنتور 12 خرک موسوی، سنتور 9 خرک علیزاده، سنتور یازده خرک و .... ولی اهمیت خرک در سنتور چیست و چرا زمانی که قصد خرید سنتور را داریم باید به تعداد خرک آن اهمیت دهیم.

خرک سنتور چیست؟

خرک سنتور دومدل دارد.یکی هفتی-هشتی و یکی گرد.چوب ان عمدتا گردو اما برخی از چوبهای رز به دلیل سختی ان استفاده میکنند.خرک وسیله ارتباط سیم باصفحه و پلها میباشد. خرک سنتوز باعث میشود که ارتعاش سیم ها به صفحه منتقل شود. قطعا در ساز سنتور هرچه تعداد خرک ها بیشتر باشند وسعت ساز سنتور هم به لحاظ تعداد نت بیشتر است. به همین دلیل برای اینکه بتوان بدون تغییر دادن کوک، دستگاه ها و گام های بیشتری را نواخت از سنتورهایی با تعداد خرک بیشتر استفاده میشود. اما میتوانیم بگوییم که رایج ترین سنتورها، سنتورهای نه خرک و پس از آن دوازده خرک هستند.

سنتورها با چه تعداد خرکی رایج ترند؟

سنتورهای دوزاده خرک و نه خرک معمولا رایج تر از سنتورهای دیگرند. زیرادر دهه های گذشته بیشتر نوازندگانی که آهنگها و تصنیف های بزمی را مینواخته اند از ساز دوازده خرک استفاده کرده اند به دلیل اینکه با این ساز میتوانند بنا بر نیاز مجلس در دستگاههای مختلف بنوازند و چون اکثر نوازندگان را آقایان تشکیل میداده اند، ساز دوازده خرک که اکثرا می کوک است یعنی سه نت از سنتور سل کوک بم تر است این امکان را میدهد که خود نوازنده بتواند با آن زمزمه کند، در واقع سنتور می کوک بهترین جایگاه را برای صدای خواننده مرد داراست. اما به دلیل اینکه از دوره ی استاد صبا آموزش سنتور با سنتور نه خرک سل کوک صورت گرفت و پس از آن هم اساتید بزرگ سنتور، این سنتور را به عنوان سنتور استاندارد برگزیدند امروزه سنتور نه خرک سل کوک به عنوان سنتور استاندارد شناخته شده و آموزش سنتور و نوازندگی توسط این سنتور انجام می گردد.

منبع: خرک سنتور چیست؟